عملیات بازپخت، گرم کردن آرام تا دمای معین با و یا بدون نگهداری در دمای بازپخت و خنک کردن آرام بعدی آن است. انواع مهم عملیات بازپخت در قالب سازی بازپخت تنش زدایی، بازپخت نرم، بازپخت نرمال و بازپخت کریستالیزاسیون مجدد است.
الف) بازپخت تنش زدایی:
هدف
حذف و یا کاهش تنش های پس ماند در مواد که به هنگام خنک شدن غیر یکنواخت در ریخته گری، نورد، آهنگری، جوشکاری یا سختکاری به وجود می آید.
روش
قطعه کار به آرامی تا دمای 550-650 درجه سانتیگراد گرم شود. بعد از بازپخت چند ساعته در این دما، قطعه کار به آرامی خنک می شود.
توضیح:
در دماهای بالا تنش تسلیم فولاد کاهش می یابد. بدین جهت اتم ها می توانند از وضعیت اجباری اعمالی، آزاد و تنش های داخلی خود را کاهش دهند. البته در این حالت هیچ تغییر ساختاری روی نمی دهد.
مثال های کاربردی:
قالب ها قبل از ماشینکاری نهایی، قطعات – آهنگری یا – ریختگی و اجزاء جوشکاری شده.
ب) بازپخت نرم:
هدف:
فولاد سخت شده یا کار سختی شده تا حد امکان به وضعیت ساختاری نرم تحول پیدا کند.
روش:
فولادهای هیپراوتکتوئیدی تا دمای 680-720 درجه سانتیگراد و فولادهای هیپواوتکتوئیدی تا دمای 730-750 درجه سانتیگراد گرم می شود. بسته به ابعاد قطعه کار تا چندین ساعت در این دما مانده و سپس به آرامی در کوره خنک می شود. اثر نرم شدن را می توان با بازپخت نوسانی و خیلی نزدیک به بالا و یا پایین خط – PSK به دست آورد.
توضیح:
ورقه های بلند سمنتیت به دانه های گرد تغییر شکل می یابند، بدین وسیله قطعه کار براحتی براده برداری می شود.
کاربرد:
با بازپخت نرم م یتوان فولادهای ابزاری را جهت سختکاری آماده نمود. اگر قطعات سخت شده می بایست ماشینکاری شود، ابتدا بازپخت نرم میشود. ساختار مناسب جهت شکل دادن بدون برداری با بازپخت نرم ایجاد می گردد.
ج) بازپخت نرمال:
هدف:
با بازپخت نرمال ساختار یکنواخت و دانه ریز با دانه های گرد ایجاد می گردد.
روش:
ابتدا قطعه کار به آرامی تا حدود 600 درجه سانتیگراد و سپس با سرعت تا 50 درجه سانتیگراد بالای خط GSK گرم می شود. قطعه کار تا مدت زمانی در این دما نگه داشته می شود که کل سطح مقطع به این دما برسد (حدود 20 دقیقه برای قطر 50 mm). خنک شدن در هوای ساکن انجام می گیرد.
توضیح:
با بازپخت نرمال ساختار کاملا دوباره درست می شود. ساختار دانه ریز ایجاد می شود. دانه های درشت نامطلوب است زیرا فولاد را شکننده میکند.
کاربرد:
ساختار غیریکنواخت و دانه درشت قطعات – آهنگری، – جوشکاری، – نورد، – کشش و – ریختگی نرمالیزه می شود، یعنی با عملیات بازپخت نرمال ساختار یکنواخت و دانه ریز می شود. ساختار دانه درشت در بازپخت طولانی مدت یا بازپخت در دمای بالا به وجود می آید. بازپخت نرمال ساختار را دوباره دانه ریز می کند.
د) بازپخت کریستالیزاسیون مجدد:
هدف:
ساختار تغییر شکل یافته در تغییر شکل سرد باید با بازپخت کریستالیزاسیون مجدد، دوباره به وضعیت اصلی برگردد. قطعه کار تغییر شکل سرد داده شده استحکام کششی افزایش یافته و ازدیاد طول نسبی کاهش یافته دارد. بعد از بازپخت دوباره می توان تغییر شکل انجام داد.
روش:
بسته به درجه تغییر شکل، به مدت چندین ساعت در دمای 550-650 درجه سانتیگراد نگه داشته می شود. در درجه تغییر شکل بالا دماهای پایین کافی است.
توضیح:
دانه های دراز (کش آمده) تغییر شکل سرد باعث تنشهای داخلی می گردد. در این بازپخت اتمها خود را از وضعیت اجباری آزاد و کریستال های بدون تنش تشکیل می دهند.
عیوب بازپخت:
بازپخت در دمای پایین به تحول ساختار مورد نظر منجر نمی شود.
بازپخت در دمای بالا منجر به درشت شدن دانه ها می گردد. در دماهای بالا سطح قطعه کار پوسته می کند. به علاوه در سطح قطعه کار کربن می سوزد که دیگر قابل سختکاری نیست. بازپخت دراز مدت در دمای بالا منجر به کربن سوزی می گردد. این فولاد به اصطلاح سوخته خواص مکانیکی پایینی دارد، غیرقابل سختکاری و کاملا بدون استفاده است.
